Semana Santa

Semana Santa

            Duduha nga grupo an gumawas tikang ha simbahan, an babaye nga grupo nagdadara han andas ni Birhen Maria, samtang an mga lalaki an andas han nabanhaw nga Kristo an gindadara. Katima maglibot ha ira parte han bungto (kay natutunga man an bungto tungod han pag-agi ha bulag nga dalan), magtatapo ini nga duha nga grupo ha may plaza ha gawas han singbahan. Amo ini an pagsugat han nabanhaw nga Kristo ngan han iya Mahal nga Iroy, an Birhen Maria.

            Hi Birhen Maria nagdudugnit hin itom tigaman han iya pagbakho. Usa nga bata nga babaye, komo usa nga anghel, in nasakay liwat han karro ngan magsasaburak hin mga bukad ha Birhen samtang nakanta han Regina Coeli, “Reyna han langit paglipay…”Katima, kukuhaon niya an itom nga pandong han Birhen, nagpapakita nga human na an panahon han kasubo – nabanhaw na an Ginoo. Ha akon paghinumdom, samtang nakanta an bata, may-ada parte nga mabaton an mga tawo: Ig-ampo mo, kami sa Dios. Alleluia, alleluia! Pero han yana nga naglabay nga Domingo, pipira la an bumaton bisan damo an nakadto han Sugat. Nahingain na ba an tingog han mga tawo?

            Amo na ini it nahitatabo yana. Tungod han nagbabag-o naton nga panahon, kaurogan nga mga tawo diri na mag-aram han mga tradisyon ha pagsalin-urog han aton mga sagrado nga adlaw sugad han Semana Santa. Damo na nga mga buruhaton an binabalyoan hin mas moderno, di ngani, diri na gin-aapi hit mga aktibidad.

            An amon bungto api gihap hini nga pagbag-o. Pananglitan, kun hadto nga panahon nira Nanay ngan nira Lolo ngan Lola, damo it nasingba, yana, ha panahon na la han Semana Santa, labi na hit Biyernes Santo, napupuno it singbahan. Kahuman hini, bisan ngani hit misa hit Domingo han Pagkabanhaw, nagkakawagra na it mga tawo, balik na liwat han dati nga pamaagi. Imbes nga ha Semana Santa la pinanahuban hin itom nga dugnit an mga santos tigaman han pagkamatay ni Kristo ngan pagdulom han kalibutan, nagdudulom it simbahan ha bug-os nga tuig kay kulang hin naninimba. Nabalik la kun Biyernes Santo, di ngani Pasko ngan Bag-o nga Tuig, mga dagko la nga okasyon.

            Ha Huwebes Santo, kun diin nabatasan na nga ginbabantayan ngan ginpapangadian an Santisimo Sakramento nga amo an simbolo han pagtukod ni Kristo han Eukaristiya, nagtitikaguti nala it bantay ngan danay ngani, waray tawo ha singbahan. Kun an hadto, nagtuturo-turno an mga kofradiya pagbantay tubtob hit katutnga kun diin an mga apostoles na an nagbabantay, samtang nagtitikahalarum it gab-i, nagtitika-iban gihapon an mga tawo nga nangangadi.

            Hit gab-i hit Biyernes Santo, katima pagprusisyon han Sto. Entierro o an paglubong han namatay nga Kristo, may-ada sinisiring nga Soledad, kun diin an mga babaye naglilibot han bungto, nangangadi, ngan nagbibiling han lubnganan. Yana, an mga babaye iba na it ginlilibot, iba na it ginbibiling; sugad man liwat hit nahitatabo ha iba nga lugar.

            Ha Sabado de Gloria, nagkakaada hin Estasyon han Krus kun diin naglalakat an mga tawo o naluhod nga waray mga tsinelas, alagid-agid han pagsakit han Ginoo. An kaibahan la kay an hadto, nahinunumdom ako nga halaba ini nga estasyon ngan damo nga mga tawo an nabulig hini, danay ngani baga nag-aaragaw pa kun kan kanay mga balay an mahiaapi ha aragian han estasyon. Yana, ginpapasa-pasa nala ini nga obligasyon, waray na sukot mag-tag-iya.

            Ha Domingo han Pagkabanhaw, nagkakaada hin pamulay pag-agda han mga kabataan, an tinatawag nga Easter egg hunt, kun diin may-ada premyo an kada bata nga makakabiling han mga de-kolor nga bunay, labot la hadto’n mga busag la. An mga bunay igintatago ha hardin o kun diin la para bilngon han kabataan. Ini nga Easter egg hunt natikang hin pagano nga pagtoo nga an bunay in simbolo hin bag-o ngan waray pagkapapas nga kinabuhi, bag-o nga pagtikang, sugad han Pagkabanhaw han Ginoo. (Ini nga pagtoo napabilin la gihap bisan maaram na kita nga madali man ngani mabugok it bunay.) Usa liwat nga gintikangan hini amo in alamat nga hi Maria Magdalena in nagdara hin linuto na nga bunay nga pagsasaroan nira upod han iba nga babaye didto han lubnganan ni Kristo. Pagkita kuno ni Maria Magdalena han Ginoo, nahimo nga pula an kolor han mga bunay nga nakada han iya basket. Sanglit, an ungod nga karuyag sidngon daw han pagkolor han Easter eggs in pagpakita han milagroso nga pagbag-o han bug-os nga kalibutan pinaagi han pagkabanhaw ni Kristo. Diri man sidngon nga it mga kabataan nagpapakaintindi han misteryo han pagsakit, kamatay ngan kabanhaw ni Kristo, sanglit amo nala ini it ginhuhugay ha ira.            

            Ha Triduum (tulo ka adlaw nga pangadi tikang han gab-i han Huwebes Santo tubtub hit Sabado de Gloria sano mag-Easter Vigil), nalulukop ha kamingaw it simbahan. Diri nagbabagting, lugod it gingagamit pagpasabot hit misa amo an matraka nga gindadara han mga sakristan palibot han bungto. Katima hit alas tres hit Biyernes Santo, gindidiri na it pag-aringasa, nagsasara it mga tindahan ngan establisimyento, it iba nga mga estasyon hit radyo ngan telebisyon nagsa-sign off, di ngani nagpapakita hin makarelihiyon nga program,. An mga magtinuohon gin-aaghat hin pamalandong ngan pangadi tubtob hit pag-abot han Domingo han Pagkabanhaw. Pero han yana pala nga Lunes san-o an Lunes Santo, nabati ako ha DZMM, dodoblehon daw an kita han mga empleyado nga magtratrabaho ha Huwebes ngan Biyernes Santo bisan igindeklara na ini nga holiday. Naaano na balitaw kita?

            Nasiring nga it mga Easter eggs, parehas hit mga holiday cards ha bis ano nala nga okasyon in produkto la hin komersyalismo, hin mga negosyante nga naghihimo hin gimik para makabenta. Pero sugad ngani hini nga mga panahon, mga tradisyon ha pagsalin-urog han Semana Santa o han iba pa man nga mga mag-upay naton nga tradisyon, kun diin hinay-hinay nga napapara ngan nahingangalimtan an aton mga nabatasanan, diri man ada maraot nga ipahinumdom ini ha aton ngatanan, bisan pinaagi la hini nga mga gimik.